Sažetak:
Ciljevi: Identifikovati prevalenciju rizika i zaštitne faktore povezane sa (1) remisijom kanabisa, (2) odsustvom psihijatrijskih poremećaja – OPP (eng. absence of psychiatric disorders) ili zavisnosti u prošloj godini i (3) pozitivnim mentalnim zdravlje – PMZ (eng. positive mental health), među odraslim Kanađanima koji su bili zavisni o kanabisu.
Metod: Korišćeni su statistički podaci nacionalnog kanadskog istraživanja iz 2012 godine – Upitnik kanadskog zdravlja lokalne zajednice – Mentalno zdravlje (n= 20,777 od kojih 336 ima istoriju zavisnosti od kanabisa). Provedene su logističke regresijske analize i hi-kvadrat testovi.
Korišćene su mjere Kompozitnog međunarodnog dijagnostičkog intervjua Svjetske zdravstvene organizacije (WHO-CIDI) za utvrđivanje životne zavisnosti o kanabisu, prošlogodišnje remisije od depresije zbog korišćenja kanabisa i odsustva psihijatrijskih poremećaja u prošloj godini (npr. bez suicidalnih ideja, depresivnih epizoda, anksizonih poremećaja, bipolarnog poremećaja i bilo kakve zavisnosti od supstanci).
Pozitivno mentalno zdravlje se sastoji od tri faktora: odsustvo psihijatrijskih poremećaja i zavisnosti u prošloj godini, sreće ili životnog zadovoljstva, i socijalnog i psihološkog blagostanja.
Rezultati: Među osobama sa istorijom zavisnosti o kanabisu, 72 % je bilo u remisiji od zavisnosti o kanabisu. Iako je 53% ispitanika bilo bez ozbiljnijih psihijatrijskih poremećaja i bilo koje vrste zavisnosti od supstanci, a 43% je imalo pozitivno mentalno zdravlje, ovi procenti su bili dramatično niži od onih bez istorije zavisnosti o kanabisu (odnosno, 92% i 74%). Pozitivni ishodi su bili češći među ženama, starijim ispitanicima, osobama sa višim nivoima socijalne podrške i osobama koje nikad nijesu imale veći depresivni ili generalizovani anksiozni pormećaj.
Zaključak: Iako mnogi Kanađani koji imaju istoriju zavisnosti o kanabisu postižu remisiju i velika manjina je zaista rezilijentna i postiže pozitivno mentalno zdravlje, mnogi to ne uspijevaju. Ciljano dosezanje osoba (eng. outreach) je zagarantovano za najugroženije pojedince sa istorijom zavisnosti o kanabisu (npr. muškarci, mlađi ispitanici, oni sa slabijom socijalnom podrškom i istorijom mentalnih bolesti).
- Uvod
Kanabis je najšire korišćena nezakonita droga u SAD i Kanadi. U periodu između 2002. i 2013. godine udvostručio se broj Amerikanaca koji su koristili kanabis u prethodnoj godini. Skoro tri od svakih deset korisnika kanabisa ima poremećaj uzrokovan upotrebom kanabisa (eng. cannabis use disorder – CUD), koji se karakteriše zloupotrebom i/ili zavisnošću o kanabisu.
Nacionalnalni podaci SAD-a za period od 2012. do 2013. godine pokazuju da je 2, 9% odraslih Amerikanaca imalo dijagnozu poremećaja uzrokovanih upotrebom kanabisa, što je predstavljalo 31% trenutnih korisnika kanabisa. Procjenjuje se da je 14.76 miliona Amerikanaca nekada zloupotrebljavalo i/ili bilo zavisno o kanabisu. Podaci iz Kanade iz 2012. godine pokazuju da je otprilike 12% Kanađana koristilo kanabis u prošloj godini, a 1,3% osoba koji imaju 15 i više godina koji su nekada u toku njihovog života bili zavisni o kanabisu.
Poremećaj uzokovan upotrebom kanabisa se povezuje sa brojnim štetnim ishodima i ponašanjima, uključujući niža obrazovna i profesionalna dostignuća, psihijatrijsku simptomatologiju, neuropsihološko pogoršanje, narušenu vožnju, veći rizik od ozbiljnih povreda i fatalnih ishoda u sudaru motornih vozila i povećanu smrtnost.
Uprkos brojnim negativnim posljedicama povezanim sa zavisnošću o kanabisu, mnogi pojedinci koji su zavisni o kanabisu doživljavaju remisiju. Nedavni sistematični pregledi sugerišu da jedna od šest osoba sa zavisnošću o kanabisu godišnje postigne remisiju. Polovina osoba koje su zavisne o kanabisu popušta u roku od 6 godina zavisnosti i vjerovatnoća za remisiju od kanabisa u toku života je ohrabrujućih 97.2%. Ovo ide u prilog poređenju sa stopama remisije kod zavisnosti od 83,7% za nikotin i 90,6% za alkohol.
Bolje razumijevanje faktora povezanih sa remisijom je ključno za pravovremeni i učinkoviti tretman i preventivne intervencije. Nekoliko karakteristika doprinosi manjoj vjerovatnoći da će se pojedinci odreći zavisnosti o kanabisu, uključujući muški pol, zavisnost o dodatnim supstancama i istoriju mentalnih bolesti. Vjerovatnoća remisije raste sa brojem godina od prvobitnog početka zavisnosti. U Kanadi je prosječna starost započinjanja upotrebe kanabisa 18.7 godina. Dodatno, pored ovoga, smatra se da će stariji pojedinci vjerovatno prestati sa upotrebom zbog smanjene impulsivnosti koja dolazi sa godinama, zabrinutosti zbog uticaja upotrebe droga na zdravstvene probleme i zbog šire svijesti o društvenim i pravnim posledicama zloupotrebe droga. Uz to, veća je vjerovatnoća da će osobe koje su zaposlene, a imaju istoriju zavisnosti o kanabisu, biti u remisiji, nego osobe koje su nezaposlene. Nivo prihoda nije bio značajno povezan sa remisijom.
U jednom nacionalnom američkom istraživanju, gotovo svi koji su imali istoriju zavisnosti o kanabisu su takođe imali dijagnozu drugog psihijatrijskog poremećaja u nekom periodu života (99%) uključujući 57% sa poremećajima raspoloženja, 56% s anksioznim poremećajima. Ni anksiozni poremaćaji ni poremećaji rapoloženja nijesu bili povezani sa remisijom. Štetna iskustva iz djetinjstva, poput izloženosti hroničnom roditeljskom nasilju u porodici, fizičko ili seksualno zlostavljanje u djetinstvu, povezani su sa većom rasporostranjenošću zavisnosti o supstancama i nižom prevalencijom pozitivnog mentalnog zdravlja.
Mi smo zainteresovani za tri faze oporavka. 1) Remisija od poremećaja uzrokovanim upotrebom supstanci se događa kada pojedinci više ne ispunjavaju dijagnostičke kriterijume za poremećaj uzrokovan upotrebom supstanci u toku jedne godine. Postoje brojne definicije za „oporavak od zavisnosti o supstancama“ ali većina uključuje i stanja psihosocijalnog funkcionisanja, osim puke apstinencije.
2) Nakon postizanja remisije od zavisnosti o kanabisu, sljedeća faza oporavka je postizanje slobode od bilo kakve zavisnosti o supstancama ili psihijatrijskih poremećaja u protekloj godini (odsustvo psihijatrijskih poremećaja).
3) Posljednja faza u oporavku nadilazi remisiju i odsustvo psihijatrijskih poremećaja, i uključuje stanje psihološkog zdravlja, blagostanja i kvaliteta života.
Pozitivno mentalno zdravlje (PMZ) kao koncept uključuje ostale domene blagostanja i funkcionisanja pojedinca kao ishode izvan remisije.
Keyes konceptualizira pozitivno mentalno zdravlje kao stanje koje se temelji na sljedećem: 1) odsustvu mentalnih bolesti u protekloj godini (tj. bez ozbiljnijih suicidalnih misli, zloupotrebe droga ili alkohola i mentalnih bolesti – odsustvo psih. poremećaja – opisano iznad), 2) doživljavanje svakodnevne ili skoro svakodnevne sreće i zadovoljstva životom u poslednjem mjesecu, 3) pozitivno socijalno i psihološko blagostanje.
Vrlo malo studija, a nijedna sa nacionalnim podacima iz Kanade (prema našim saznanjima) nije utvrdila negativne i pozitivne korelacije remisije kod zavisnosti o kanabisu. Nadalje, nijedna studija za koju znamo nije proučila korelate potpunijih mjera oporavka u ovoj populaciji (odsustvo psih. pormećaja i pozitivno mentalno zdravlje).
Razumijevanje prediktora remisije kanabisa i potpuni oporavak do optimalnog blagostanja igra ključnu ulogu u razvoju i implementaciji efektivnih intervencija koje promovišu remisiju. Identifikovanje prediktora za koje je najvjerovatnije da će podržati oporavak, omogućava kliničarima da se bolje usmjere i pruže tretman pojedincima koji su zavisni o kanabisu.
Ciljevi ove studije su da identifikuju, na nacionalnom reprezentativnom uzorku Kanađana, u kojoj mjeri je istorija zavisnosti o kanabisu povezana sa 1) bilo kojom zavisnošću ili psihijatrijskim poremećajima u prošloj godini (OPP) 2) pozitivnim mentalnim zdravljem (PMZ). Nadalje, među odraslim Kanađanima koji su nekada bili zavisni o kanabisu, utvrditi učestalost ovih i socio-demografskih faktora, karakteristike mentalnog zdravlja i istoriju štetnih iskustava iz djetinjstva povezanih sa 1) remisijom kanabisa, 2) odsustvom psihijatrijskih poremećaja 3) pozitivnim mentalnih zdravljem.
- Metode
2.1 Uzorak
Kao što je već razmatrano, dodatne analize su sprovedene korišćenjem podataka nacionalnog kanadskog istraživanja iz 2012 godine – Upitnik kanadskog zdravlja lokalne zajednice – Mentalno zdravlje (eng. CCHS – MH – Canadian Community Health Survey – Mental Health), koje ima ukupnu stopu odgovora od 68.9%. Ovo istraživanje je koristilo dva poduzorka ispitivanja iz CCHS-MH populacije. Prvo, svi učesnici sa popunjenim odgovorima na pitanja o životnoj zavisnosti o kanabisu, prošlogodišnjoj zavisnosti o kanabisu, mentalnim bolestima od prošle godine i suicidalnosti i pozitivnom mentalnom zdravlju i kovarijatama od prošle godine, bili su uključeni u ovu analizu (n= 20,777).
Pitanja koja se tiču štetnih iskustava iz djetinjstva postavljana su samo starijima od 20 godina, stoga, trenutna studija je isključila osobe koje su mlađe od 20 godina. Drugi poduzorak bio je sastavljen od odraslih, sa dugogodišnjim dijagnozama zavisnosti od kanabisa i sa potpunim podacima o relevantnim varijablama (n=336).
2.2 Pokazatelji
2.2.1 Varijabla ishoda
Evaluirana su tri različitih pokazatelja ishoda: a) sloboda zavisnosti o kanabisu u prošloj godini se temeljila na pouzdanoj i valjanoj verziji Kompozitnog međunarodnog dijagnostičkog intervjua Svjetske zdravstvene organizacije (WHO-CIDI); b) odsustvo psihijatrijskih poremećaja (OPP) u prošloj godini se temeljilo na odsustvu suicidalnih ideja, depresivnih epizoda, anksioznih poremećaja, bipolarnog poremećaja, zavisnosti od alkohola i droga uključujući kanabis i druge droge. Kompozitni međunarodni dijsgnostički intervju Svjetske zdravstvene organizacije, predstavlja strukturirani dijagnostički intervju koji generiše dijagnozu prema Dijagnostičkom i statističkom priručniku mentalnih bolesti (DSM-IV) i Međunarodnoj klasifikaciji bolesti (ICD-10), koji su korišćeni za dobijanje ovih varijabli.
Na kraju: c) pozitivno mentalno zdravlje (mjereno kao binarna varijabla), sastavljeno od tri dijela 1) odsustvo psihijatrijskih poremećaja u prošloj godini što je već gore opisano 2) emocionalno blagostanje (tj. životno zadovoljstvo i sreća) 3) socijalno i psihološko blagostanje. Posljednja dva su procijenjena koristeći kontinuum mentalnog zdravlja – skraćena verzija (MHC – SF).
MHC-SF ispituje pozitivno mentalno zdravlje koristeći 14 ajtema koji procjenjuju psihičko blagostanje (npr. tokom proteklog mjeseca, koliko često ste osjećali da vam se sviđaju dijelovi svoje ličnosti?), emocionalno blagostanje (npr. tokom proteklog mjeseca koliko često ste osjećali da ste srećni i/ili zadovoljni svojim životom), i socijalno blagostanje (npr. tokom proteklog mjeseca, koliko često ste osjećali da ste doprinijeli nešto važno društvu). MHC-SF ima jasno utvrđena psihometrijska svojstva. Ispitanici su kategorizovani unutar “pozitivnog mentalnog zdravlja” ukoliko su izjavili bar jednu od dva pokazatelja emocionalnog blagostanja (tj. sreće i/ili zadovoljstva životom u prethodnoj godini) i najmanje 6 od 11 pokazatelja psihološkog i socijalnog blagostanja “svaki dan” ili ”skoro svaki dan” tokom proteklog mjeseca zajedno sa odsustvom gore navedenih oblika mentalnih bolesti protekle godine.
Dodatne informacije se mogu naći u kanadskom Uredu za statistiku. Naša verzija je malo modifikovana uklanjanjem jednog pitanja iz originalnih 14 ajtema. Originalna verzija je uključivala pitanje “zainteresovanost za život?” pored “sreće” i “životnog zadovoljstva” u kategoriji “emocionalnog blagostanja”. Smatrali smo da je moguće biti zainteresovan za život i bez optimalnog mentalnog zdravlja, pa smo ga stoga uklonili iz ajtema, zbog čega imamo 13 ajtema. U ovoj studiji, unutrašnja konzistentnost (Cronbach alfa) za 13 parametara je bila visoka (0,89).
2.2.2 Ključna varijabla izloženosti
Dugogodišnja zavisnost o kanabisu.
Ispitanici su kategorisani kao dugogodišnji zavisnici o kanabisu ako su ispunjavali kriterije zavisnosti o kanabisu po definiciji WHO-CIDI (Kompozitni dijagnostički intervju Svjetske zdravstvene organizacije), koji zahtjeva postojanje najmanje tri simptoma zavisnosti o kanabisu (tolerancija, apstinencijska kriza, povećana potrošnja, pokušaji prestanka, izgubljeno vrijeme, smanjene aktivnosti i nastavak upotrebe) u istom periodu od 12 mjeseci. Za dodatne podatke pogledajte podatke Ureda za statistiku.
2.2.3 Ostale varijable u analizi
Socio-demografske varijable su uključivale pol i rasu (bijelci ne-Aboriđini, nasuprot ne-bijelcima i/ili Aboriđini, zasnovani na samoizvještavanju), starost (mjereno u decenijama) i godišnji prihod domaćinstava. Procjenjen je zbir tri štetna iskustva iz djetinjstva (raspon odgovora je bio od 0 do 3). Izloženost hroničnom roditeljskom nasilju je bila dihtomna varijabla, koja je utvrđena ako su učesnici istakli da su i prije 16. godine čuli ili vidjeli u svom domu najmanje 11 puta, da njihovi “roditelji, očuh ili staratelji udaraju jedni druge ili drugu odraslu osobu”. Učesnici koji su odgovorili “bar jedanput” na sljedeće pitanje kategorisani su kao osobe koje su doživljele seksualno zlostavljanje u svojoj porodici. “Koliko puta vas je odrasla osoba natjerala ili pokušala da vas najtera na bilo kakvu neželjenu seksualnu aktivnost, prijeteći vam, držeći vas na neki način ili vas povređujući?”. Fizičko zlostavljanje u djetinjstvu utvrđeno je iz pitanja postavljenog učesnicima, “da li vas je odrasla osoba udarala po licu, glavi, ušima, udarala nečim teškim što bi vas povrijedilo, najmanje tri puta ili vas je najmanje jednom davila, udarala pesnicom, šutirala ili fizički napala.”
Faktori socijalne podrške su procijenjivanji korišćenjenem bračnog statusa (u braku/razveden/samac/udovac) i Skale socijalnih odredbi sa 10 stavki, sa rasponom od 10 do 40 gdje veći rezulatati ukazuju na veći nivo socijalne podrške. Sljedeći oblici socijalne podrške su istraženi u skali: privrženost, vođstvo, socijalna integracija, pravilna uvjerenja, pouzdane veze. Za više informacije vidite podatke Ureda za statistiku.
Cjeloživotni generalizirani anksiozni poremećaj i depresivni poremećaji su procijenjeni korištenjem kriterija iz WHO-CIDI za pojedini poremećaj.
2.3 Statistička analiza
U cijelom uzorku (n=20,777) upoređene su karakteristike osoba sa i bez istorije zavisnosti o kanabisu, koristeći hi-kvadrat test za kategorijalne varijeble i nezavisne t-testove za kontinuirane varijable. Pored toga, sprovedene su i dvije logističke regresione analize. Prva je imala odustvo psihijatrijskih poremećaja u prošloj godini kao rezultat. Druga je imala pozitivno mentalno zdravlje kao ishod. Na poduzorku osoba koje su imale istoriju zavisnosti o kanabisu, sprovedene su tri logističke regresione analize. Prvi su imali kao rezultat slobodu od zavisnosti o kanabisu u prošloj godini. Kod drugih je proteklih godina bilo odsustvo mentalnih bolesti, suicidalnih misli i zavisnosti o kanabisu i drugih droga ili alkohola. Treći su imali PMZ kao rezultat. Sve uključene varijable izabrane su a priori na osnovu objavljene literature te su unošene istovremeno.
Veličina uzoraka je prijavljena u izvornom, neponderisnom obliku, ali svi podaci su ponderisani da bi se prilagodili vjerovatnoći odabira i izostajanja u odgovoru.
- Rezultati
Među osobama koje imaju istoriju zavisnosti o kanabisu, 72% je bilo u stanju remisije u godini koja je prethodila istraživanju. Više od polovine (53%) onih sa istorijom zavisnosti o kanabisu bilo je bez ikakvih mentalnih bolesti, suicidalnih misli ili zavisnosti bilo koje vrste u godini koja je prethodila istraživanju, ali to je bilo dramatično manje nego 92% onih koji nijesu imali istoriju zavisnosti o kanabisu, i bili su bez svih ovih poremećaja (p<.001). Otprilike dva od svakih pet (43%) ispitanika sa istorijom zavisnosti o kanabisu bili su u PMZ što je znatno niže nego 74% onih koji nijesu imali zavisnost o kanabisu, a koji su bili u PMZ (p<.001). Osobe sa istorijom zavisnosti od kanabisa su uglavnom bili muškog pola (71% prema 49%), bijelci (87% prema 77%), da su imali veliku depresivnu epizodu (35% prema 11%) ili su ikada imali generalizovani anksiozni poremećaj (27% naspram 9%). Bilo je manje vjerovatno da odrasle osobe koje su bile zavisne o kanabisu imaju završen srednjoškolski stepen obrazovanja (47% prema 65%) i da budu u braku (36% prema 66%). Osobe sa istorijom zavisnosti o kanabisu bile su mlađe, imale su niža primanja i socijalnu podršku i veći broj štetnih iskustava u djetinjstvu.
Dva seta logističkih regresionih analiza, koristeći cijeli uzorak prikazana su u Tabeli 2, prva dio ispituje faktore povezane sa odsustvom psihijatrijskih poremećaja (OPP) u protekloj godini, a druga grupa ima pozitivno mentalno zdravlje (PMZ) kao ishod. Oni koji nijesu imali zavisnost o kanabisu, imali su devet puta veću šansu za OPP u poređenju sa onima koji su ikada bili zavisni o kanabisu (OR = 9,66; 95% CI = 7,75, 12,04). Nakon uzimanja u obzir socio-demografskih podataka, socijalne podrške i istorije štetnih iskustava u djetinjstvu i problema sa mentalnim zdravljem, ovi su se izgledi smanjili, ali ostali su statistički značajni (OR = 4,05; 95% CI = 3,03, 5,41). U drugom setu analiza, odrasli beu istorije zavisnosti o kanabisu imali su više od tri puta veće šanse za PMZ u poređenju sa onima koji su bili zavisni o kanabisu u nekom trenutku svog života (OR = 3,81; 95% CI = 3,06, 4,75). Ovi izgledi su se znatno smanjili nakon potpunog prilagođavanja (OR = 1,82; 95% CI = 1,40, 2,35).
Identifikovali smo faktore povezane sa remisijom od zavisnosti o kanabisu među 336 ispitanika koji su ikada bili zavisni o kanabisu za proteklu godinu minimalno. Žene su imale dva puta veću šansu za remisiju u odnosu na muškarce (OR = 2,24; 95% CI = 1,16, 4,35). Svaka decenija starosti udvostručila je izglede remisije (OR = 2,26; 95% CI=1,61, 3,17). Osobe koje nikada nijesu doživjele veći depresivni poremećaj imale su gotovo dvostruko veće izglede za remisiju u odnosu na one sa istorijom depresije (OR = 1,90; 95% CI = 1,09, 3,33). Za svaki bod više na skali socijalne odredbe, mjere socijalne podrške, izgledi za remisiju povećali su se za 9% (OR = 1,09; 95% CI = 1,02, 1,16). Ispitanici bijelci su imali otprilike polovinu izgleda za remisiju u poređenju sa ne-bijelcima; međutim, ova varijabla nije uspjela da dostigne statistički značaj sa p-vrijednosti od 0,06. Sljedeće varijable nijesu bile statistički značajne u ovoj logističkoj regresionoj analizi: nivo obrazovanja, prihod, broj štetnih iskustava iz djetinjstva, bračni status i istorija GAP (generalizovani anksiozni poremećaj).
Tabela 3. takođe pruža rezultate logističke regresione analize koja ispituje faktore povezane sa odsustvom psihijatrijskih poremećaja (OPP) u prošloj godini kod osoba sa istorijom zavisnosti o kanabisu. Psihijatrijski poremećaji obuhvatali su suicidalnost, zavisnost o alkoholu i/ili drogama, uključujući kanabis, veliki depresivni poremećaj, generalizovani anksiozni poremećaj i bipolarni poremećaj. Izgledi OPP (odsustva psihijatrijskih poremećaja ) bili su dvostruko veći za žene za razliku od muškaraca (OR=2,56; 95% CI=1,36, 4,85), i za one koje nikada u životu nijesu imali depresivne poremećaje ili anksiozne poremećaje u poređenju sa onima sa takvim iskustvima (depresija OR=2,87; 95% CI=1,64, 5,04; GAP=2,42; 95% CI=1,28; 4,60). Sa svakom decenijom starosti, udvostručili su se izgledi za OPP – odsustvo psihijatrijskih poremećaja (OR = 2,14; 95% CI = 1,58, 2,91). Sa svakim dodatnim bodom na skali socijalne odredbe, šanse za OPP su porasle za 22% (OR = 1,22; 95% CI = 1,13, 1,31). Sljedeći faktori nijesu bili statistički značajni u logističkoj regresionoj analizi: rasa, obrazovanje, prihod i broj štetnih iskustava iz djetinjstva.
- Diskusija
Ova kanadska nacionalna studija, pokazuje da je gotovo tri četvrtine pojedinaca koji su ikada bili zavisni o kanabisu u nekom periodu svog života, bilo u remisiji u prethodnoj godini. Međutim, iz tih podataka ne možemo utvrditi trajanje remisije, jer se mnogi pojedinci mogu vratiti u zavisnost. Nadalje, sigurno ne želimo sugerisati da ovi nalazi na bilo koji način negiraju dobro utvrđene dugoročne negativne posledice zavisnosti o kanabisu, obrazovne, profesionalne i druge negativne posljedice.
Važno je napomenuti da odrasli bez istorije zavisnosti o kanabisu imaju devet puta veće šanse za OPP i tri puta veće šanse za PMZ u odnosu na one sa istorijom zavisnosti o kanabisu. Čak i nakon prilagođavanja širokom rasponu socio- demografskih karakteristika, kao što su socijalna podrška, rane traume i istorija mentalnih bolesti, oni bez istorije zavisnosti o kanabisu i dalje imaju veće šanse za OPP i PHZ, nego oni koji su ikad bili zavisni o kanbisu. Ovi rezultati ukazuju na snažnu povezanost između istorije zavisnosti o kanabisu i problematičnih ishoda vezano za mentalno zdravlje.
Naši rezultati su identifikovali brojne faktore koji su bili povezani sa remisijom i koji su takođe bili u skladu sa literaturom. Žene imaju veću vjerovatnoću da budu u remisiji, bez mentalnih bolesti (OPP) i da imaju pozitivno mentalno zdravlje. Moguće je da, zbog upotrebe supstanci, žene mogu imati neke ozbiljnije fizičke, mentalne i socijalne posljedice, više nego muškarci. Ovo ih može podstaći da slijede strategije za prevazilaženje zavisnosti o kanabisu. Žene takođe mogu smanjiti upotrebu supstanci tokom trudnoće i perioda odgajanja djece zbog neželjenih efekata i osjećaja krivice. Zbunjujuće je što smo kao i Lopez-Quintero Catalina i njegove kolege ustanovili da brak ne igra ulogu u remisiji. Sa svakom decenijom starosti, šanse za remisiju pojedinaca se udvostručuju. Smanjenje impulzivnosti, povećana odgovornost vezano za ulogu, svijest o uticajima droge na zdravlje, kao i socijalne i pravne posljedice imaju ulogu u remisiji kod starijih pojedinaca.
Oporavak od upotrebe supstanci nadilazi puku apstineciju i uključuje stanje poboljšanog fizičkog i psihičkog zdravlja, blagostanja i kvaliteta života. Sugerišemo da je PMZ (pozitivno mentalno zdravlje) obećavajuća mjera optimalnog oporavka jer obuhvata slobodu od svih zavisnosti od supstanci, mentalnih bolesti, suicidalnosti uz gotovo svakodnevnu sreću i/ili životno zadovoljstvo i socijalno i psihološko blagostanje.
Kada se uzmu u obzir prediktori remisije kod zavisnosti o kanabisu i postizanju PMZ, važno je takođe ispitati faktore koji mogu igrati ulogu u istoriji depresije i anksioznosti tokom života. Istorija depresije i/ili anksioznosti tokom života je snažno povezana sa svakim od tri ishoda, koje smo ispitali u ovoj studiji. Pojedinci bez istorije depresije su imali skoro duplo veću šansu za remisiju. Moguće je da pojedinci koji su depresivni teže motivišu sebe da se suzdrže od upotrebe droga i alkohola, jer možda koriste supstance za poboljšanje raspoloženja kao vid samo-medikacije.
Osobe bez istorije depresije i anksioznosti imale su dva puta veću šansu da takođe budu bez OPP. Pored toga, osobe bez istorije anksioznosti imale su tri puta veću šansu za PMZ u poređenju sa osobama koje su nekad imale neki anksiozni poremećaj. Depresija je bila negativno povezana sa remisijom kanabisa i OPP, i iako sugestivna, veza između depresije tokom života i PMZ nije postigla statističku značajnost (p=0.08), kada su anksiozni poremćaji bili takođe uključeni u analizu. Razlozi za komorbiditet između upotrebe kanabisa i životne istorije psihijatrijskih poremećaja ostaje nejasan, mada neka istraživanja pokazuju da upotreba kanabisa utiče na nastanak i razvoj psihijatrijskih poremećaja.
Pored toga, moguće je da upotreba kanabisa ima zajedničku etiološku osnovu sa određenim psihijatrijskim poremećajima i/ili se kanabis takođe može koristiti za menadžment ili poboljšanje postojećih psihijatrijskih simptoma. Ovi podaci podvlače važnost intervencija koje se tiču mentalnih bolesti, jer se čini da je to ključna prepreka remisiji i oporavku od zavisnosti o kanabisu.
Socijalna podrška je igrala značajnu ulogu, ne samo u postizanju remisije od kanabisa, već je i snažan indikator OPP i PMZ. Sa svakim dodatnim bodom na skali za procjenu socijale odredbe, šanse za remisiju su se povećale za 9%, šanse za OPP su se povećale za 22%, i šanse za PMZ 34%.
Ovo ističe značaj pristupačnosti snažne socijalne podrške za pojedince koji su na putu oporavka. Naši rezultati o snažnom uticaju socijalne podrške su konzistentni u literaturi. Na primjer, Kaskutas i suradnici identifikuju odnose i mreže podrške kao ključne za svačiji oporavak. Ako snažna socijalna podrška pomaže pojedincima da dosegnu potpuni oporavak, vrlo je važno razmotriti najbolje načine da se olakša socijalna integracija i socijalna podrška klijentima koji se oporavljaju od zavisnosti o kanabisu. Kliničari mogu biti efikasniji ako prošire svoj fokus na tretman zavisnosti o kanabisu, tako što će uključiti strategije koje pomažu klijentima u stvaranju i održavanju socijalne povezanosti. Podsticanje i korišćenje društvenog kapitala može pomoći u oporavku od zavisnosti o supstancama.
Nažalost, CCHS-MH nije sadržavao informacije kojim intervencijama su, ukoliko ih ima, ispitanici, koji su imali istoriju zavisnosti o kanabisu, pristupili prilikom odvikavanja od kanabisa. Nedavni sistematički pregled randomiziranih kontrolnih ispitivanja psihosocijalnih intervencija za prestanak upotrebe kanabisa ukazuje na to da kliničari imaju nekoliko obećavajućih intervencija koje bi trebalo da iskoriste kako bi efikasno liječili svoje pacijente koji zloupotrebljavaju kanabis i/ili su zavisnosni o njemu, u cilju podsticanja remisije i oporavka. Efikasne mogućnosti tretmana uključuju kognitivno bihevioralnu terapiju i motivaciono intervjuisanje. Kombinovani tretmani kao što su terapija jačanja motivacije i kognitivna bihevioralna terapija pokazuju još veći uspjeh u smanjenju upotrebe kanabisa, kao i simptoma povezanih sa zavisnošću u poređenju sa primjenom ovih terapija pojedinačno. Rezultati trenutne studije mogu biti korisni za informisanje budućih naučno-zasnovanih tretmana, putem identifikacije promjenljivih varijabli povezanih sa PMZ, poput povećanja socijalne podrške i adresiranja ciljanog dosezanja do osoba za koje je najmanje vjerovatno da će doživjeti remisiju, uključujući mlađe osobe, muškarce kao i one sa istorijom depresije.
Ova studija ima nekoliko ograničenja. Prvo, obzirom da su korišćeni javno dostupni podaci, mogli su se analizirati samo oni podaci prikupljeni u originalnom istraživanju. Na primer, nijesmo bili u stanju da utvrdimo potencijalno važne faktore kao što su uzrast u kojem se počinje sa konzumiranjem kanabisa, trajanje zavisnosti kao i uzrast u remisiji. Uz to, nije bilo informacija da li je ispitanik koristio bilo kakve intervencije kao pomoć u procesu remisije i ako jeste, koje intervencije je koristio. Nadalje, prethodna istraživanja pokazuju da pojedinci koji imaju komorbidnu zavisnost o kokainu imaju 90% niže šanse za remisiju poremećaja uzrokovanim upotrebom kanabisa. Buduća istraživanja trebalo bi da ispitaju različite puteve oporavka među onima koji imaju komorbidnu zavisnost od kokaina i drugih supstanci u poređenju sa onima bez drugih oblika zavisnosti o supstancama.
Drugo, kako smo bili ograničeni na podatke dobijene transverzalnim istraživanjem, nijesmo mogli da odredimo redoslijed događaja niti uzročni slijed. Na primjer, nemoguće je utvrditi pojavu ili trajanje depresije i generalizovanih anksioznih poremećaja i da li su ovi faktori prethodili zavisnosti od kanabisa ili su posljedica zavisnosti. Longitudinalna studija koja prati osobe zavisne o kanabisu tokom dužeg perioda je neophodna za bolje razumijevanje procesa koji vodi ka remisiji od kanabisa i putem kojeg se postiže pozitivno mentalno zdravlje. Buduća longitudinalna istraživanja imala bi koristi od tačnijih informacija o vremenu i trajanju upotrebe kanabisa, korišćenim intervencijama, kao i od detaljnog istraživanja potencijalne uloge ovih faktora u otpornosti i oporavku od zavisnosti o kanabisu.
Treće, retrospektivna priroda ove studije i samoizvještavanje su druga ograničenja koja zavrijeđuju dalju diskusiju. Nekoliko studija sugeriše da su izvještaji o psihološkim poremećajima i mentalnim bolestima podložni opozivu i da su društveno pristrasni. Posledice ovih pristrasnosti mogle bi značiti da se zavisnost tokom života ne evidentira u pravoj mjeri, a prevalencija remisije takođe može biti netačna. Buduće studije bi trebale koristiti objektivnije mjere za utvrđivanje zavisnosti o kanabisu tokom života, kako bi se izbjegli ovi problemi. Pored toga, procjena zlostavljanja i zanemarivanja u djetinjstvu bila bi poboljšana kada bi se koristile evidencije o dobrobiti djece kod ispitanika.
Četvrto, stopa odgovora za CCHS-MH bila je nešto ispod 70%, što postavlja pitanje da li je bilo manje vjerovatno da pojedinci koji nijesu bili u „pozitivnom mentalnom zdravlju“ ispune anketu, čime je naš uzorak usmjeren ka višim stopama oporavka. Još jedno ograničenje koje opravdava razmatranje je nedostatak dostupnih informacija o pojedincima mlađim od 20 godina. Iako je upotreba kanabisa među adolescentima u Kanadi znatno smanjena od 2008/09. godine, upotreba te supstance je naročito prisutna kod kanadske omladine, koja bilježi jednu od najvećih stopa upotrebe kanabisa među industrijalizovanim zemljama. Pored toga, društvena i pravna klima oko upotrebe kanabisa nedavno se promijenila u Kanadi zbog legalizacije kanabisa. Ova retrospektivna studija ne obuhvata PMZ među mlađima od 20 godina, koji mogu biti posebno ranjivi na negativne dugoročne ishode, a buduća istraživanja treba da obuhvate trenutne informacije o trendovima upotrebe kanabisa među mladima i odraslom populacijom, naročito u kontekstu nedavne legalizacije.
Ova studija nije uzela u obzir osobe koje konzumiraju kanabis povremeno, čiji intenzitet upotrebe ili trajanje ne zadovoljavaju DSM kriterijume za zavisnost o supstanci. Budući da je uključivalo samo pojedince koji su zavisni o kanabisu, rezultati se ne mogu generalizovati na mnogo veći broj Kanađana koji koriste kanabis, ali nijesu zavisni od njega. I na kraju, veličina uzorka onih koji imaju istoriju zavisnosti o kanabisu bila je relativno mala, tako da je veličina bila manja od idealne. Buduće studije bi imale koristi od većih uzorka.
Uprkos ovim ograničenjima, ova studija identifikuje faktore povezane sa remisijom kanabisa, odsustvom psihijatrijskih poremećaja ili zavisnosti u prošloj godini i pozitivnim mentalnim zdravljem na reprezentativnom uzorku Kanađana sa istorijom zavisnosti o kanabisu. Ovi nalazi su posebno dragocjeni za informisanje o budućem dosezanju, tretiranju i intervencijama u svijetlu povećanja broja konzumenata kanabisa koji se očekuje kao rezultat nedavne legalizacije i velikog broja osoba zavisnih o kanabisu.
Izvor: https://www.hindawi.com/